W pracy Opiekunki osoby starszej taka cecha jak asertywność bardzo się przydaje. Jak być asertywną w kontakcie z podopiecznym i jego rodziną?

Zawód opiekunki osób starszych to praca, w której oprócz doświadczenia i praktycznej umiejętności wymagane są kompetencje miękkie,  w tym umiejętność nawiązywania kontaktu, empatia i chęć niesienia pomocy. Zdarza się, że empatyczne podejście Opiekunki jest przez podopiecznego i jego krewnych wykorzystywane. Opiekunka boi się odmówić rodzinie i godzi się np. na dołożenie obowiązków czy zmianę warunków.  Nie czuje komfortowo w pracy, ale brak jej odwagi, by jasno przedstawić sytuację i ustalić godne zasady opieki nad podopiecznym. Jaki jest tego powód? Brak asertywnej postawy.

Czym jest asertywność?

Wbrew obiegowej opinii,  asertywność nie sprowadza się tylko i wyłącznie do mówienia „nie” i „bycia twardym” w sytuacjach, które nam nie odpowiadają. Definicja asertywności jest znacznie bardziej rozbudowana. Postawę asertywną wykazuje ta osoba, która „potrafi wyrażać własne zdanie, uczucia, postawę w sposób otwarty, w granicach nienaruszających praw, ani psychicznego terytorium innych osób oraz własnego”.

Asertywna Opiekunka:

• wyraża własne zdanie, mówi o emocjach czy swoich potrzebach;
• potrafi bronić swoich praw i negocjować warunki;
• odmawia bez lęku i poczucia winy;
• zna swoje mocne i słabe strony;
• ze spokojem reaguje na krytykę;
• nie daje sobą  manipulować.

Żadna z nas nie rodzi się z „zaprogramowaną” postawą asertywną, ale dobra wiadomość jest taka, że asertywność można u siebie wypracować.

Jak być asertywnym w pracy opiekunki osób starszych?

Bądź asertywna w kontaktach z agencją.

Zanim pojedziesz na sztelę, zadbaj o to, aby wszystkie warunki pracy były zapisane w umowie bardzo precyzyjnie i czarno na białym. Spisz listę rzeczy, których chętnie się podejmiesz i tych, których w żadnym wypadku nie zamierzasz robić. Jeśli nie wyrażasz zgody na gotowanie i mycie okien, poinformuj o tym agencję i zadbaj o to, żeby taki zapis znalazł się w umowie. Nie licz na ustne zapewnienia pracownika agencji.

Przedstaw uzgodnione warunki rodzinie…

Pierwsze dni na szteli są najważniejsze. Wówczas poznajesz podopiecznego i jego rodzinę. Na początku trzeba przedstawić rodzinie warunki pracy, jakie zawarte są w umowie z agencją. Wspomnieć o tym, że np. wiesz, że nie musisz przygotowywać posiłków czy zajmować się wyprowadzaniem psa na spacer.

i konsekwentnie się ich trzymaj.

W postawie asertywnej ważna jest konsekwencja. Może się zdarzyć, że pomimo tego, że poinformowałaś  krewnych podopiecznego o zasadach, mogą  je zignorować i będą wymuszać rzeczy, których nie ma w umowie.Ważne jest, żeby  przy każdej tego typu próbie kulturalnie, ale stanowczo przypominać rodzinie o zasadach i warunkach. (Przyda się technika „zdartej płyty”, o której przeczytasz poniżej).

Kilka asertywnych technik

1. Schemat asertywnego odmawiania.

Ten schemat przyda się w sytuacjach, gdy np. rodzina będzie wymagać od Ciebie czynności, których nie przewiduje Twój zakres obowiązków.

Nie/Bardzo mi przykro + informacja o tym, jak zamierzasz postąpić + argumenty/wyjaśnienie motywów + (ewentualnie) komentarz podtrzymujący relację.

Przykład

Krewna PDP: „W ten weekend przyjedzie do babci cała rodzina. Przygotuj dla nich jakiś poczęstunek.”

Opiekunka: „Bardzo mi przykro, ale zostałam wynajęta, aby opiekować się pani mamą, w moim zakresie obowiązków nie ma przygotowania posiłków dla krewnych seniora. Na pewno przyjemnością przygotuję i ubiorę pani mamę na tę wizytę.

2. Zdarta płyta.

Technika sprawdza się w sytuacji, gdy rodzina ignoruje lub nie przyjmuje do wiadomości zasad współpracy lub zakresu Twoich obowiązków. Technika „zdartej płyty” polega na powtarzaniu tego, co zostało wypowiedziane za pierwszym razem, na początku pobytu na szteli. Jeżeli rodzina próbuje wymusić na tobie gotowanie obiadów,  powtarzaj grzecznie, że „jak wspomniałaś na początku, w zakresie twoich obowiązków nie znajduje się przygotowanie posiłków.”

3. Mówienie o swoich uczuciach.

To skuteczny schemat wypowiedzi, w której mówimy o tym, co słyszymy i czujemy, przekazujemy swoje uczucia, informujemy o tym, czego chcemy.

Ja czuję (emocje), kiedy Ty (zachowanie rozmówcy lub określona sytuacja), oczekuję (czego?).

Przykład

Opiekunka: „Czuję się niekomfortowo, gdy prosi mnie Pani o to. Zna Pani moje obowiązki podane w umowie. Ja z nich wywiązuję się w 100% i  oczekuję, że wszyscy będziemy się do nich stosować.”

4. Odroczenie asertywne.

Technika, dzięki której zakończymy (odroczymy) rozmowę w sytuacji, gdy nie możemy na razie znaleźć kompromisu. Wówczas lepiej jest zasugerować, by do rozmowy wrócić w późniejszym terminie.

Przykład

Opiekunka: „Ta rozmowa zmierza w złym kierunku, wszyscy już jesteśmy zmęczeni. Wrócimy do sprawy jutro/pojutrze/po weekendzie. Międzyczasie zadzwonię do agencji i dowiem się czy oni mają sposób na rozwiązaniem tego problemu.”

Pamiętajmy, że elementem postawy asertywnej jest umiejętność dyskusji.  Zawsze odnoś się do krewnych podopiecznego miło i  przedstawiaj swoje racje w formie racjonalnych argumentów. Stosowanie technik omówionych w tym artykule ułatwi Ci osiągnięcie celu.