Udar mózgu jest stanem chorobowym, w którym błędny przepływ krwi do mózgu powoduje śmierć jego komórek. Udary można podzielić na dwie główne kategorie: niedokrwienne i krwotoczne. Udary niedokrwienne są spowodowane przerwaniem dopływu krwi do mózgu, podczas gdy udary krwotoczne są wynikiem pęknięcia naczynia krwionośnego lub nieprawidłowej struktury naczyniowej. Około 87% udarów to udary niedokrwienne, reszta to krwotoki (zwane również wylewem). W 2015 roku udar był drugą najczęstszą przyczyną zgonów na świecie, zaraz po chorobie wieńcowej, powodując 6,3 miliona zgonów (11% ogółu).

Objawy udaru mózgu

Oznaki i objawy udaru mogą obejmować:

• niemożność poruszania się lub czucia po jednej stronie ciała,
• problemy ze zrozumieniem lub mówieniem,
• zawroty głowy lub utratę wzroku po jednej stronie ciała.

Oznaki i objawy często pojawiają się wkrótce po wystąpieniu udaru. Jeśli objawy trwają krócej niż godzinę lub dwie, udar jest przemijającym napadem niedokrwiennym (TIA), zwanym także mini udarem. Objawy udaru zwykle pojawiają się nagle, w ciągu kilku sekund lub minut i w większości przypadków nie postępują dalej. Objawy zależą od dotkniętego obszaru mózgu. Im większy obszar mózgu dotknięty chorobą, tym więcej funkcji, które mogą zostać utracone. Niektóre formy udaru mogą powodować dodatkowe objawy. Na przykład w krwotoku śródczaszkowym dotknięty obszar może uciskać inne struktury. Większość form udaru nie wiąże się z bólem głowy, z wyjątkiem krwotoku podpajęczynówkowego i zakrzepicy żył mózgowych oraz czasami krwotoku śródmózgowego.

Zaproponowano różne systemy zwiększające rozpoznawanie udaru. Różne ustalenia pozwalają przewidzieć obecność lub brak udaru w różnym stopniu. Nagłe osłabienie twarzy, dryfowanie ramion (to znaczy jeśli osoba poproszona o podniesienie obu rąk mimowolnie pozwala jednej ręce zejść w dół) i nieprawidłowa mowa są objawami, które najprawdopodobniej prowadzą do prawidłowej identyfikacji przypadku udaru, zwiększając prawdopodobieństwo przeżycia seniora nim dotkniętego. Utrata przytomności, bóle głowy i wymioty zwykle występują częściej w udarze krwotocznym niż w zakrzepicy z powodu zwiększonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego spowodowanego przez wyciekającą krew ściskającą mózg.

Łatwy do zapamiętania jest skrót UDAR:

• U – jak usta wykrzywione,
• D – jak dłoń opadnięta,
• A – jak artykulacja utrudniona i
• R – jak rozmazane widzenie.

Czynniki zwiększające prawdopodobieństwo udaru mózgu

Najważniejszymi modyfikowalnymi czynnikami ryzyka udaru są wysokie ciśnienie krwi i migotanie przedsionków. Inne czynniki ryzyka to wysoki poziom cholesterolu we krwi, cukrzyca, końcowe stadium choroby nerek, palenie papierosów (aktywne i pasywne), spożywanie alkoholu, niektóre leki, brak aktywności fizycznej, otyłość, spożywanie przetworzonego czerwonego mięsa i niezdrowa dieta. Palenie tylko jednego papierosa dziennie zwiększa ryzyko o ponad 30%. Migrena z aurą podwaja ryzyko udaru niedokrwiennego.

Sposób postępowania Opiekunki

Osoba, u której pojawią się objawy wskazujące na udar mózgu, powinna jak najszybciej znaleźć się w szpitalu. Tam zostaną jej przeprowadzone badania obrazowe, które to wykluczą albo potwierdzą. Podane zostaną również leki zwiększające szansę na powrót pacjenta do sprawności. Zazwyczaj mówi się, że pacjent poddany powinien być profesjonalnemu leczeniu w przeciągu dwóch godzin od wystąpienia objawów.

Podstawowym zadaniem opiekunki jest więc wezwanie pogotowia ratunkowego i należy od tego zacząć.

Numer pogotowia ratunkowego (RETTUNGSDIENST RUFEN) w Niemczech to 112.

Nie ma co liczyć, że objawy same przejdą. W rozmowie należy przekazać wszelkie objawy podopiecznego, żeby chory jak najszybciej trafił na oddział udarowy. Jeżeli dojdzie do zatrzymania akcji serca przystąpić należy również do resuscytacji. Jednak jeżeli nic takiego nie następuje, seniorowi należy zapewnić przede wszystkim spokój. Osoba dotknięta udarem jest skołowana, może mieć problemy z mową i nie wiedzieć, co się z nią dzieje. Do czasu przybycia pogotowia należy starać się ją uspokajać, okryć na przykład kocem. Można swojego podopiecznego ułożyć na kanapie albo usadzić na fotelu. Ważne jest, by starać się zachować z nim kontakt poprzez spokojną rozmowę. Czasami w przypadku udaru pojawiają się także wymioty, dlatego pozycja półsiedząca jest bezpieczniejsza.

Należy zdawać sobie sprawę, że udar, szczególnie u osób starszych, prowadzić może do niepełnosprawności. Rehabilitacja trwa miesiącami, a częściej nawet latami i wcale nie daje pewności powrotu do pełnej sprawności.