Czasami zdarza się, że opieki wymaga… sama Opiekunka. Co robić, gdy zachorujemy w trakcie pracy w Niemczech. Jakie prawa nam przysługują?

Praca opiekunki osoby starszej jest bardzo wymagającym i czasami dość wyczerpujących zajęciem. Konsekwencją niedospanych nocy, braku odpowiedniego wypoczynku jest spadek odporności i choroba, która może nas wyeliminować z funkcjonowania na kilka dni. Wystarczy jesienno-zimowe przeziębienie lub grypa — i nie jesteśmy w stanie wykonywać swoich obowiązków a dodatkowo — stajemy się zagrożeniem dla podopiecznego. Trzeba najszybciej udać się do lekarze czyli skorzystać z niemieckiej służby zdrowia. Czy mamy do tego prawo? Jak to się odbywa?

Formalności przed wyjazdem — formularz A1 i EKUZ

Aby móc korzystać ze świadczeń zdrowotnych na terenie Niemiec, przed wyjazdem każda Opiekunka musi załatwić kilka ważnych formalności. Najważniejszą z nich jest wyrobienie Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ). Karta EKUZ potwierdza prawo Opiekunki do korzystania na koszt NFZ z niezbędnych świadczeń zdrowotnych w czasie tymczasowego pobytu na terenie innego państwa członkowskiego UE/EFTA — w naszym przypadku na terenie Niemiec.
Wyrobienie karty EKUZ jest bezpłatne. Warunek jest tylko jeden — osoba ubiegająca się o wydanie karty EKUZ musi potwierdzić swoje prawo do świadczenia zdrowotnego na terenie kraju. Innymi słowy, musimy potwierdzić, że jesteśmy ubezpieczone w Narodowym Funduszu Zdrowia (NFZ) i płacimy składki zdrowotne na terenie Polski. Opiekunki, które są oddelegowane do pracy za granicą przez polskiego pracodawcę (agencję pośrednictwa pracy), muszą przedłożyć w tym celu potwierdzony przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych formularz A1.

Formularz A1

• zaświadcza o tym, że osoba składająca go podlega ustawodawstwu dotyczącemu zabezpieczenia społecznego;
• potwierdza, że agencja wysyłająca Opiekunkę do pracy płaci za nią składki zdrowotne.

Aby otrzymać kartę EKUZ musimy:

• mieć poświadczony przez ZUS formularz A1;
• wypełnić wniosek o wydanie formularza EKUZ dla osób wyjeżdżających w celach zarobkowych (wyjazd „pracowniczy”);
• złożyć wniosek osobiście do oddziału wojewódzkiego NFZ, jednej z delegatur NFZ lub wysłać go tradycyjną pocztą, skan mailem, faksem lub za pomocą elektronicznej skrzynki podawczej.

Na kartę EKUZ nie będziemy długo czekać. Średni czas oczekiwania  to około 2 tygodni, ale zdarza się sytuacja, gdy karta jest już do odebrania w dniu złożenia wniosku (gdy odbieramy ją osobiście).

Kartę możemy odebrać osobiście lub poprosić o wysłanie jej pocztą. W tym drugim przypadku musimy wskazać we wniosku adres, pod który ma zostać wysłana karta. Jeśli nie możemy jej odebrać osobiście, musimy w odpowiednim wniosku podpisać jeszcze upoważnienie dla osoby trzeciej.

Szczegółowe informacje na temat wydawania karty EKUZ znajdziemy na stronach NFZ: 

Jak długo ważny jest EKUZ?

Ważność karty EKUZ może być różna i zależy między innymi od wieku i stosunku pracy. Szczegółowe informacje na temat ważności kart EKUZ znajdziesz tutaj. 

Jakich kosztów leczenia w Niemczech nie pokryje EKUZ?

Pamiętaj, że niektóre koszty leczenia w Niemczech nie będą zwracane przez NFZ. Dotyczy to tych świadczeń, które w Niemczech są odpłatne. Lecząc się u naszych zachodnich sąsiadów,  będzie trzeba zapłacić za te świadczenia pomimo tego, że w Polsce są bezpłatne.

Do takich odpłatnych usług medycznych w Niemczech należą między innymi:

• Pobyt w szpitalu. Opłata za jeden dzień pobytu w szpitalu w Niemczech wynosi 10 €. W przypadku kiedy w ciągu roku liczba hospitalizacji przekroczy 28 dni, pacjent jest zwolniony z dalszych opłat dziennych.
• Świadczenia ponadstandardowe, czyli takie, które przekraczają podstawowe świadczenia refundowane (np. pokój jednoosobowy)
• Opłata za leki. Koszty leków i materiałów opatrunkowych na receptę to zazwyczaj 10% ceny, ale nie mniej niż 5 euro i nie więcej niż 10 euro.
• Środki lecznicze. W tym przypadku odpłatność wynosi 10% ceny i 10 euro za wypisanie środka leczniczego.
• Koszty leków bez recepty (środki przeciwbólowe bądź syrop na kaszel) pacjent pokrywa w całości.
• Koszty transportu pacjenta do Polski również pokrywasz z własnej kieszeni
• To samo dotyczy kosztów akcji ratowniczych (górskich)

Czy karta EKUZ gwarantuje leczenie koronawirusowe w Niemczech?

Z kartą EKUZ w ręku jesteś uprawniona do tych samych świadczeń zdrowotnych, z jakich korzystają obywatele Niemiec. Dotyczy to również leczenia COVID -19. W przypadku ciężkiego przebiegu COVID możesz zostać hospitalizowana i w tym przypadku  koszty hospitalizacji będą pokrywane już indywidualnie przez ciebie (patrz: Jakich kosztów nie pokryje EKUZ?) lub zwracane przez ubezpieczyciela (jeśli wykupisz odpowiednie dodatkowe ubezpieczenie w Polsce).

Wizyta u lekarza

Karta EKUZ pozwala nam na korzystanie ze świadczeń zdrowotnych na terenie Niemiec. Jesteśmy traktowane jak każdy chory, który podlega pod niemiecki system ubezpieczeń. A to oznacza, że w przypadku choroby możemy się zarejestrować do lekarza. W Niemczech odpowiednikiem naszych lekarzy rodzinnych jest jest lekarz ogólny (Hausärzte). Trafiamy najpierw do niego a w razie takiej konieczności dostajemy skierowanie do lekarza specjalisty.

Warto pamiętać, że EKUZ jest akceptowany tylko przez szpitale publiczne i lekarzy świadczących usługi w ramach ustawowego systemu opieki zdrowotnej (Gesetzliche Krankenversicherung, GKV). Jeśli chcesz iść prywatnie do lekarza, musisz zapłacić za wizytę z własnej kieszeni. Lekarze, którzy mają podpisaną umowę z kasą chorych, zazwyczaj mają znak Kassenarzt lub Alle Kassen w swoim gabinecie.

Lekarzy i szpitale honorujące EKUZ znajdziesz w tych wyszukiwarkach: 

• Wyszukiwarka szpitali (w j. angielskim)
• Wyszukiwarka lekarzy, dentystów i szpitali (w j. niemieckim)

W trakcie wizyty u lekarza musimy pokazać ci aktualną kartę EKUZ oraz dowód osobisty lub paszport. Trzeba mieć ze sobą kserokopie karty. W gabinecie otrzymasz też do wypełnienia druk 81 (w języku polskim).

Na nim wypełniasz takie informacje jak:

• planowany czas pobytu w Niemczech
• oświadczenie, że nie przybyłyśmy do Niemiec w celu otrzymania leczenia;
• niemiecka kasa chorych, która rozliczy udzielone ci świadczenia.

Jeśli okaże się, że czas twojej niedyspozycji może wynosić kilka dni,  poproś lekarza o zwolnienie lekarskie zaświadczenie ZUS-ZLA (popularne L4) lub jego niemiecki odpowiednik.

W przypadku choroby,  trzeba zadzwonić do agencji oraz porozmawiać o swoim stanie z rodziną. Zazwyczaj 2-3 dni „na wykurowanie” nie stanowi poważnego problemu. W przypadku dłuższej niedyspozycji, konieczne będzie zastępstwo. Być może agencji uda się zorganizować opiekunkę- skoczka na zastępstwo.

Składka chorobowa

Opiekunki pracujące w Niemczech zazwyczaj zatrudnione są na umowę-zlecenie. Przy tego typu umowach nie ma obowiązku opłacania składki chorobowej. Jeśli chcesz, żeby na czas chorobowego wypłacano ci ekwiwalent, powinnaś sama zadeklarować chęć odprowadzania składki chorobowej. Wysokość ubezpieczenia chorobowego wynosi jedynie 2,45% podstawy.

Inne ważne wskazówki

• Apteki (Apotheke) oznaczane są w Niemczech czerwonym znakiem A. Odpłatność za leki i materiały opatrunkowe na receptę wynosi 10% ceny, jednak nie mniej niż 5 EUR i nie więcej niż 10 EUR.
• Jeśli pilna jest natychmiastowa pomoc w nocy lub w weekend,  udaj się na oddział pogotowia (Notaufnahme) w najbliższym szpitalu. Możesz też zadzwonić po lekarza pogotowia (Notarzt).
• Karetkę pogotowia (Krankenwagen) wezwiesz dzwoniąc na numer 112

Jeżeli chcesz uzyskać dodatkowe informacje na temat opieki zdrowotnej dla obcokrajowców,   kontaktuj się z niemieckimi kasami chorych np. AOK, BKK, DAK, TK, IKK lub z Deutsche Verbindungsstelle Krankenversicherung Ausland (www.dvka.de). Telefony kontaktowe to:  00 49 228 95 30-0 lub  00 49 228 9530-600,  e-mail: [email protected].

Materiały źródłowe:

• Jak korzystać z karty EKUZ, Niemcy: https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1021&intPageId=1738&langId=pl [dostęp 24.09.2021r.]
• Karta EKUZ, NFZ, https://www.nfz.gov.pl/dla-pacjenta/nasze-zdrowie-w-ue/leczenie-w-krajach-unii-europejskiej-i-efta/jak-wyrobic-karte-ekuz/ [dostęp 24.09.2021r.]