Zaburzenia równowagi, które mogą prowadzić do upadku to częsta „dolegliwość”, jaka spotyka osoby w podeszłym wieku. Jak zminimalizować ryzyko upadku, którego następstwem mogą być poważne obrażenia, a nawet śmierć?

Dlaczego osoby starsze upadają?

Osoby starsze są bardziej narażone na utratę równowagi oraz upadek. Dlaczego? Głównymi „winowajcami” są zmiany starcze w organizmie oraz współistniejące choroby podeszłego wieku. Starzejący się organizm ma coraz większe problemy z przekazywaniem odpowiednich bodźców do ośrodków nerwowych. Sytuację też pogłębiają liczne i częste w tym wieku  dolegliwości układu krwionośnego, kostnego i nerwowego, w tym wszelkiego rodzaju niedowłady. Każda z tych chorób w pewnym stopniu może wpływać na zaburzenia równowagi i koordynacji ruchów, co prowadzi ostatecznie do upadku.

Upadek to „niezamierzone przewrócenie się, którego bezpośrednią przyczyną jest nagłe zaburzenie równowagi”. Najczęściej przyczynami utraty i upośledzenia koordynacji i zmysłu równowagi są:

• procesy zwyrodnieniowo-zanikowe, które nasilają się z biegiem lat;
• wszelkiego rodzaju choroby, jakie dotykają osoby starsze w tym: miażdżyca, cukrzyca, niedowłady, porażenia, choroba Parkinsona, epilepsję, choroby zwyrodnieniowe stawów i kręgosłupa itd.;
• zażywane leki (zwłaszcza nasenne, przeciwlękowe, moczopędne, leki stosowane w chorobach układu krążenia), a także spożywanie używek;
• niekorzystne warunki zewnętrzne np. niedostosowane do potrzeb seniora i niewygodne mieszkanie.

Jakie mogą być skutki upadku?

Upadek osoby w podeszłym wieku może mieć różne następstwa  –  od drobnych zadrapań, potłuczeń do poważnych złamań z przemieszczeniem do śmierci podopiecznego. Najczęstszymi skutkami upadków są: zadrapania, krwiaki, siniaki, stłuczenia, naciągnięcia mięśni, złamania oraz urazy czaszki, w tym wstrząśnienia mózgu i krwotoki śródczaszkowe.

W przypadku osób starszych szczególnie częste i groźne jest złamanie kości udowej z przemieszczeniem odłamów, które zawsze wymaga interwencji operacyjnej. Tego typu złamanie zawsze łączy się z długi okresem unieruchomienia w łóżku i równie długą rehabilitacją, po której rzadko kiedy chory wraca do pełni sprawności.
Dodatkowo dochodzą jeszcze urazy psychiczne. U chorego często pojawia się lęk przed poruszaniem się przemieszczaniem i wychodzeniem z domu. Tego typu stany lękowe mogą pojawić się nawet u osób, u których nie wystąpiły żadne obrażenia fizyczne po upadku.

Co robić, gdy podopieczny upadnie?

Upadek osoby starszej (po 75 roku życia) zawsze jest poważnym zagrożeniem nie tylko na zdrowia, ale i życia seniora. Z tego powodu nie należy go lekceważyć.

Co robić po upadku?

• W pierwszej kolejności musimy obiektywnie ocenić stan podopiecznego i zorientować się, czy nie doznał poważnych urazów.
• Jeżeli po oględzinach uznamy, że osobie starszej nic poważnego się nie stało, możemy pomóc jej wstać. W żadnym wypadku nie podnosimy seniora i podciągamy go. Za pomocą komend i wsparcia pomagamy mu zrobić to samodzielnie.
• Niezwłocznie musimy zawiadomić i wezwać pogotowie* gdy:

– osoba starsza po upadku straciła przytomność;

– podejrzewamy złamania kończyn, w tym kości udowej;

• W oczekiwaniu na ambulans pozostawiamy osobę w tej samej pozycji. Przykrywamy, aby uniknąć wyziębienia organizmu i kontrolujemy funkcje życiowe.

* W Niemczech karetkę pogotowia (Krankenwagen) wzywamy z numeru 112.

Jak zminimalizować groźbę upadku?

Najskuteczniejszą profilaktyką jest wyeliminowanie czynników, które mogą potencjalnie stanowić zagrożenie i być przyczyną upadku. Mieszkanie podopiecznego powinno być przystosowane do jego możliwości i zaaranżowane tak, by unikać takich niebezpiecznych sytuacji.

Zadbać należy przede wszystkim o:

• odpowiednie oświetlenie w domu i  przestrzeni wokół domu;
• wygodne i odpowiednio umieszczone uchwyty w domu (poręcze, uchwyty łazienkowe);
• stabilne meble, dywany z matami antypoślizgowymi i niskie progi;
• odpowiednie obuwie antypoślizgowe i dobrze stabilizujące stopę;
• sprzęt dla seniora taki jak chodziki, kule, laski, balkoniki.